روشهای تعیین بهای تمام شده موجودی کالا

۱۳۹۵/۰۹/۱۹ 1393 بازدید

کد مطلب : 355313

روشهای تعیین بهای تمام شده موجودی کالا

بعضی از دوستان در مورد مساله بهای تمام شده موجودی کالا ابهاماتی اظهار داشته اند از آنرو در این بحث بصورت علمی و با استناد به استانداردهای پذیرفته شده حسابدرای به صورت مفصلتر به این قضیه می پردازیم.

روشهای تعیین بهای تمام شده موجودی کالا

در زمانی که بهای تمام شده یک واحد کالا در طول دوره ثابت باقی بماند تعیین بهای تمام شده موجودی کالا بسیار ساده می باشد. اما در اغلب مواقع بهای تمام شده واحد کالا ثابت نیست. مثلا در تورم قیمت کالاها همواره در حال افزایش است. اصول پذیرفته شده حسابداری چهار روش ارزیابی کالا را معرفی کرده است و استفاده از آنها را مجاز دانسته است :

شناسایی ویژه

میانگین موزون

اولین صادره از اولین وارده (فایفو)

اولین صادره از آخرین وارده (لایفو)

هر واحد تجاری می تواند از هر یک از روشهای بالا استفاده کند. بعضی از واحدهای تجاری از روشهای متفاوت برای طبقات مختلف کالای خود استفاده می کنند.

روش شناسایی ویژه

در این روش که برای کالاهای گرانقیمت استفاده می شود تک تک کالاها را بصورت ویژه ردیابی می کنند. به اینصورت که برای هر یک کالا پرونده جداگانه ای باز می کنند و به صورت خاص به قیمت خرید و فروش آن می پردازند. این روش در مورد کالاهایی که ویژگیهای مشترک دارند و بصورت فله ، کیلویی، گالنی، بسته ای و ... معامله می شوند استفاده نمی شود و اساسا استفاده از روش شناسایی ویژه در این قبیل کالاها عملی نمی باشد. در مورد کالاهای خاص مثل طلا، اتومبیل، هواپیما، کشتی، قطار و از این قبیل کالاها از روش شناسایی ویژه استفاده می کنند.

توجه مهم : روشهای میانگین موزون، فایفو و لایفو اساسا مقوله ای جداگانه از روش شناسایی ویژه می باشند. در این روشها نمی توان ارزش ویژه و واقعی هر واحد را مشخص کرد. در عوض در این روشها مفروضاتی برای جریان بهای تمام شده کالاها در نظر گرفته می شود.

روش میانگین موزون

این روش مبتنی بر میانگین موزون بهای تمام شده کالا در طی دوره می باشد. بر اساس این روش نوسانات بهای تمام شده یک واحد کالا در طول دوره همواره میانگین می شود. برای اینکار فرمول خاصی استفاده می شود که تعداد هربار خرید یکی از ضرایب آن می باشد و نتیجه آن این می شود که بصورت تقریبی یک میانگین از بهای تمام شده کالا به دست می آید.

روش اولین صادره از اولین وارده (فایفو)

در روش فایفو فرض بر اینست که کالاهایی که اول خریداری شده اند، اول هم به فروش رفته اند و به همین خاطر است که ما این روش را اولین صادره از اولین وارده می نامیم. چون خریدهای اولیه را به تدریج فروخته ایم بنابرای موجودی کالای آخر دوره باید متشکل از خریدهای آخر باشد.

روش اولین صادره از آخرین وارده (لایفو)

در این روش که عکس روش فایفو می باشد، فرض بر اینست که کالاهایی که آخر خریداری می شوند، اول به فروش می رسند. بنابراین موجودی کالای آخر دوره شامل موجودی کالای اول دوره و خریدهای اولیه می باشد.

تاثیر روشهای میانگین موزون، فایفو و لایفو بر سود

انتخاب هر یک از سه روش میانگین موزون، فایفو و لایفو باعث تغییر در بهای تمام شده کالاها و در نتیجه باعث تغییر در سود گزارش شده می گردد.
زمانی که سطح عمومی قیمتها در حال افزایش است، استفاده از روش فایفو باعث می شود که بهای تمام شده موجودی کالای آخر دوره در بالاترین حد ممکن باشد زیرا در این روش موجودی کالای آخر دوره متشکل از آخرین خریدها می باشد. در همین زمان استفاده از روش لایفو باعث می شود که بهای تمام شده موجودی کالای آخر دوره در پایین ترین حد ممکن باشد زیرا در این روش خریدهای اولیه تشکیل دهنده موجودی آخر دوره می باشد. هنگامیکه اقتصاد با کاهش سطح عمومی قیمتها مواجه است بهای تمام شده موجودی کالای آخر دوره در روش فایفو در کمترین حد و در روش لایفو در بیشترین حد خود قرار دارد.

توجه مهم : این موارد سالهاست جزء استانداردها و اصول تغییر ناپذیر حسابداری پذیرفته شده اند و بر اساس این اصول قوانین مالیاتی و ... به تصویب رسیده است و ما نمی توانیم برای محاسبه بهای تمام شده کالاها روش دیگری از خودمان اختراع کنیم. مگر اینکه آنقدر در دانش حسابداری خبره بشویم که حرف تازه ای برای گفتن داشته باشیم و آنوقت است که می توانیم از طریق کانالهای قانونی مثل انجمن حسابداران رسمی آمریکا (که بیشتر قوانین حسابداری در آنجا استاندارد سازی شده اند) و یا سایر مجامع علمی در این زمینه، اقدام به طرح نظریه هایمان بکنیم و در صورت پذیرش و قانع کردن آنها بتوانیم اصول حسابداری را تغییر بدهیم.